نقش سامانه مدیریت ریسک (نامک) در اعتبارسنجی مشتریان
کارگزاری‌ها به‌عنوان یکی از نهادهای مالی در بازار سرمایه و به‌عنوان رابط اصلی میان سهامداران و بدنه اصلی بازار، نقش مهمی را در بازار سرمایه بر عهده دارند. در این میان همواره آنها با مسائل و مشکلاتی در زمینه ارتباط با سرمایه‌گذاران بازار و مشتریان خود مواجه هستند. به‌طوری‌که سامانه مدیریت ریسک به عنوان اقدام پیشگیرانه‌ای برای جلوگیری از مشکلات کارگزاری‌ها را می‌توان یکی از اقدامات مثبت و بسیار مهم در کلیت بازار سرمایه و همچنین در زمینه فعالیت کارگزاری‌ها دانست. با راه‌اندازی سامانه مزبور می‌توان عنوان کرد که نامک از یکسو نیاز چند ساله صنعت کارگزاری را مرتفع خواهد کرد و از سوی دیگر از بروز خطاهای عمدی جلوگیری می‌کند و موجب پایان دادن به سوء‌استفاده‌های ناهنجار خوا
می‌توان گفت که کارگزاری‌ها در گذشته امکان پیشگیری از خطاهای احتمالی در زمینه اختصاص اعتبار به مشتریان را نداشتند و برخی از موارد برای عدم رخداد مشکلات مزبور از دست کارگزاری‌ها خارج بود و آنها کنترلی در این زمینه نداشتند؛ اما با ایجاد سامانه مزبور، ابزاری مناسب در اختیار کارگزاری‌ها قرار می‌گیرد تا از بروز چنین موارد و تخلفاتی پیشگیری کنند.
روال کار در گذشته به این صورت بوده است که تمام موارد معاملاتی در دست کارگزاری‌ها قرار داشت. سهامداران با مراجعه به شعب کارگزاری‌ها، خریدها و فروش‌ها را به این نهادهای مالی واگذار کرده و تمامی موارد را یا با مراجعه حضوری یا تلفنی درخواست می‌کردند. کارگزاری‌ها نیز با توجه به امکانات و توانایی مالی که در اختیار داشتند، می‌توانستند به هر میزان که تمایل داشتند به خرید و فروش با روش اعتباری بپردازند. این امر موجب می‌شد که امکان رصد، پیش‌بینی و کنترل معامله‌گر را در اختیار نداشته و سیگنال دقیقی از بازگشت چنین اعتباری نداشته باشند و چون در حین فرآیند چنین معاملاتی هیچ خطایی نیز از سمت سیستم معاملاتی دریافت نمی‌شد، این موضوع پیچیده‌تر و رصد آن سخت‌تر بود.
اکنون شاهد راه‌اندازی ابزاری دقیق برای کنترل موارد گفته شده هستیم. امری که می‌تواند کنترل دقیقی در اختیار کارگزار قرار دهد و امکان رخداد چنین خطا و مشکلاتی از سوی معامله‌گر را به حداقل میزان ممکن کاهش دهد. بسیاری اوقات خطای انسانی در خریدهای اعتباری موجب می‌شد که کارگزاران با مشکل مواجه شوند. به این دلیل که اگر سهامدار درخواست خرید ۱۰ هزار سهم داشت، اما به دلیل خطای سهوی این تعداد را ۱۰۰ هزار سهم ثبت می‌کرد، سیستم بدون مشکلی درخواست را قبول می‌کرد و مانده بدهکاری‌های غیرقابل‌قبول در این میان ایجاد می‌شد. این ابزار که به‌صورت پیش‌فرض برای تمامی مشتریان به‌صورت اعتباری کارکرد نخواهد داشت، سبب می‌شود که بار مسوولیت کارگزاری‌ها نیز به نسبت کاهش یابد. به این ترتیب از این پس امکان خریدهای اشتباهی از سوی کارگزاری‌ها برای مشتریان نیز کاهش یافته و انتظار آن داریم تا مواردی از این قبیل را دیگر مشاهده نخواهیم کرد.
می‌توان درخصوص مزایای راه‌اندازی سامانه نامک عنوان کرد که نیاز چند ساله کارگزاران با راه‌اندازی فاز جدید نامک برطرف می‌شود. مدت‌ها بود که صنعت کارگزاری نیاز به چنین سامانه‌ای داشت؛ به این دلیل که در حالت قبلی، سیستم معاملات باز بود؛ به عبارت دیگر، کدی که هیچ مانده‌ای در کارگزاری نداشت، می‌توانست تا هر اندازه‌ای که می‌خواهد، سهام خریداری کند اما با راه‌اندازی نامک، این مشکلات برطرف می‌شود. راه‌اندازی سامانه نامک از سوی دیگر از بروز خطاهای عمدی جلوگیری می‌کند و موجب پایان دادن به سوء‌استفاده‌های ناهنجار می‌شود. به این ترتیب با این سامانه، دیگر کنترل در دست کارگزاران است و برای هر مشتری که نیاز باشد و صلاحیت لازم را داشته باشد، قدرت خرید تعریف می‌کند.
در مجموع می‌توان از راه‌اندازی فاز جدید این سامانه به عنوان یک اتفاق خوب یاد کرد چرا که از این طریق کارگزار برای مشتری، حد تعیین می‌کند. در این میان برخی از مشتریان قابل اعتماد که گردش مالی بالایی نیز دارند با توافق با کارگزاری خود می‌توانند در ابتدا سهام خود را به فروش برسانند و بعد خرید کنند و مانده‌ای نیز برای آنها تعریف می‌شود. این توافق بین دو طرف است و ایرادی ندارد. اما تا قبل از راه‌اندازی سامانه جدید کارگزار باید به دنبال طلب خود از مشتری بود اما هم اکنون این بدهی‌ها، قابلیت پیشگیری دارد.
در این میان برخی موارد نیز وجود دارد که باید با بررسی‌های بیشتر برطرف شود تا در آینده شاهد بروز مشکلاتی در این حوزه نباشیم. در این راستا می‌توان به فاصله زمانی به‌روزرسانی در سیستم مزبور اشاره کرد؛ هر چند این فاصله زمانی با وقفه ۳دقیقه‌ای انجام می‌شود، ولی همین فاصله کوتاه نیز می‌تواند در معاملات خلل ایجاد کند. در واقع کاهش این شکاف زمانی و به صفر رساندن آن یک ضرورت است.
یکپارچه نبودن سیستم نامک با سیستم معاملات قدیم سپرده‌گذاری مرکزی را می‌توان جزء موارد دیگر دانست که می‌تواند تبدیل به یک مشکل ساختاری شود و باید هر چه سریع‌تر مرتفع گردد. هر چند سامانه نامک با سیستم جدید و سیستم‌های فعلی کارگزاری‌ها یکپارچه شده است، اما برای کاهش فرآیندهای اداری، به حداقل رساندن اشتباهات و افزایش خدمات‌رسانی باید با سیستم قدیمی نیز هماهنگ شود.