نقش اوراق گام بانک مرکزی در تامین مالی تولید مولد
چندی پیش عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی از آماده شدن طرح اوراق گام (گواهی اعتبار مولد) به منظور حل بخشی از مشکل سرمایه در گردش واحدهای تولیدی خبر داد. در آخرین جلسه شورای پول و اعتبار کلیات طرح گواهی اعتبار مولد گام که با هدف ابزارسازی برای تأمین اعتبار واحدهای تولیدی در قالب زنجیره تأمین از سوی بانک مرکزی پیشنهاد شده بود مورد تایید قرار گرفت. هدف از پیاده‌سازی این طرح، حل بخشی از معضل سرمایه در گردش بنگاه‌ها است. در قالب این طرح قرار است تولیدکنندگان به بانک‌ها معرفی شوند و با تضمین بانک، گواهی اعتبار دریافت کنند که به این ترتیب در زنجیره ارزش، اوراق بهادار جای پول نقد را می‌گیرد.
بر اساس این طرح، با بهره‌مندی از ظرفیت بخش خصوصی کشور که در قالب زنجیره‌های تأمین تولید قرار دارند و با برخورداری از ضمانت بانک‌ها و موسسات اعتباری معتبر زمینه تامین منابع مورد نیاز سرمایه در گردش، فراهم می‌شود. می‌توان گفت که گواهی اعتبار مولد به عنوان ابزاری بازار محور و با قابلیت نقل و انتقال در بازار‌های پول و سرمایه در کنار سایر ابزار‌های موجود، تسهیلات جدیدی را برای تامین اعتبار بنگاه‌ها و رونق تولید مهیا می‌سازد. در همین مورد مدتی قبل، رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بیان داشت که با تصویب این طرح، شاهد رونق بیش از پیش تولید باشیم و بخشی از مشکل سرمایه در گردش واحدهای تولیدی مرتفع گردد.
اوراق گواهی اعتبار مولد در بازار سرمایه
صالح آبادی، رئیس انجمن مالی اسلامی، گفت: اوراق گام، اوراق شبه ضمانت‌نامه است و در این ساز و کار بانک واسطه بین خریدار و فروشنده خواهد بود و اگر کارخانه‌ای بخواهد مواد اولیه از شرکتی خریداری کند چک سه ماه آینده به فروشنده می‌دهد و فروشنده می‌تواند این چک را در اختیار بانک قرار دهد. صالح آبادی ادامه داد: بنابراین می‌توان این چک را در بازار بورس و سرمایه تنزیل کرد؛ به این معنا که اوراق گام هم در بازار سرمایه و هم در بازار پول کاربرد دارد، بنابراین وجوه عمومی هم می‌توانند در خدمت تولید قرار بگیرند.
رئیس انجمن مالی اسلامی به اهمیت انتشار اوراق گام اشاره کرد و گفت: انتشار اوراق گام از سوی بانک مرکزی می‌تواند نقش موثری در رونق بخش تولید ایفا کند و با توجه به حل شدن موضوع دریافتی و پرداختی از سوی خریدار و فروشنده، تولید در بخش‌های مختلف تقویت خواهد شد.
استقبال شرکت فرابورس ایران از اوراق گام
امیرهامونی، مدیر عامل شرکت فرابورس ایران در همایش مالی اسلامی، مهمترین ویژگی اوراق گواهی اعتبار مولد در زمینه تامین مالی یک صنعت را کوتاه کردن فرایند تامین مالی عنوان کرد و ادامه داد: به عنوان مثال اگر در زنجیره ارزش و تامین یک صنعت، ۱۰ شرکت داشته باشیم و محصول هر شرکت، مواد اولیه شرکت بعدی باشد، زمانی که این شرکت‌ها برای تامین مالی به بانک و بازار سرمایه مراجعه می‌کنند یا به دنبال اخذ وام یا در پی عرضه اولیه سهام خود در بازار سرمایه هستند، طی کردن این فرآیند به احتمال زیاد ده‌ها ماه به طول می‌انجامد.
مدیرعامل فرابورس در ادامه افزود: دستورالعمل اجرایی پذیرش و معاملات اوراق گام تدوین شده که قرار است به زودی به تصویب هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار برسد. امیر هامونی با اشاره به اهمیت رتبه‌بندی اعتباری سازمانها و لزوم جدی گرفتن آن ادامه داد: لازم است بانک‌ها، شرکت‌ها و سازمانها را به کمک موسسات اعتباری معتبر، رتبه‌بندی کنند؛ چراکه از این راه ریسک بانک‌ها به خوبی مدیریت خواهد شد. البته باید میان اعتبارسنجی و رتبه‌بندی اعتباری تمایز قائل شد و شرکت‌های رتبه‌بندی اعتباری دارای مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار می‌توانند مفید واقع شوند.
وی در پایان با بیان اینکه، اقدامات موثر و لازم توسعه‌ای برای اوراق گام صورت گرفته است بیان داشت: توسعه استفاده از خدمات موسسات رتبه‌بندی اعتباری، راه‌اندازی بازار قرارداد توافق بازخرید بر روی اوراق گواهی اعتبار مولد، استفاده از ظرفیت‌های شرکت‌های تامین سرمایه در انتشار آن‌ها و طراحی بازار اوراق بنجل برای کاهش مخاطرات اوراق نکول از جمله مواردی است که منجر به توسعه اوراق گام خواهد شد.
اوراق گام، حامی فعالیت‌های اقتصادی مولد
حمید زمان‌زاده، معاون پژوهشی پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی نیز در نشست تخصصی نقش اوراق گام در تامین مالی و رونق تولید، با بیان اینکه شرایط کنونی کشور و وضعیت تحریم‌ها، چالش‌هایی برای تامین مالی بنگاه‌های تولیدی ایجاد کرده است، گفت: سه چالش اصلی در این حوزه، نیاز واحدهای تولیدی به سرمایه در گردش بیشتر برای حفظ سطح قبلی تولید با توجه به افرایش قیمت‌ها در دو سال قبل، نشت تسهیلات اعطایی از بخش مولد به غیر مولد و مشکل تامین اعتبار بانک‌ها است که نقدینگی کافی برای حمایت از تولید ندارند.
برهمین اساس معاون پژوهشی پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی، یکی از مهمترین اهداف طراحی اوراق گام را مرتفع ساختن موانع پولی در تولید کشور، جهت‌دهی منابع مالی به واحدهای مولد اقتصادی و تامین سرمایه در گردش و پایدار برای فعالیت‌های تولیدی مولد برشمرد. وی درباره نرخ نکول اوراق گواهی اعتبار مولد نیز اظهار کرد: نرخ نکول این اوراق نباید از نرخ نکول تسهیلات در رویه جاری سیستم بانکی کشور فراتر رود و حتی باید تلاش شود این نرخ از رویه جاری سیستم بانکی کشور کمتر باشد.