تلاش برای دستیابی به جایگاه اولین بانک بدون شعبه ایران از سوی بانک قرض‌الحسنه رسالت
امروزه با وجود اینکه تعداد شعب بانک‌ها در کشور سر به فلک کشیده است اما بالا ایستادن در رده‌بندی تعداد شعب، دیگر مانند گذشته مایه افتخار نیست. با مطرح شدن و به‌کارگیری مفهوم بانکداری دیجیتال، دیگر تعدد شعب منطقی نیست و حتی به نوعی منبع ایجاد ضرر برای بانک‌ها خواهد بود. بی‌شک قدم برداشتن به سمت بانک دیجیتال نیازمند زمان بوده و عوامل مؤثر در بستر جمع‌آوری پول نقد و مسائل پول‌رسانی به شعب، همه و همه را نمی‌توان در مدت‌زمان کوتاهی متحول کرد. با این حال فناوری و به پیرو آن تغییر ذائقه مشتریان نیز منتظر بهبود وضعیت دست‌وپاگیر بانک‌ها نمی‌ماند.
با وجود تمام مشکلات و محدودیت‌هایی که برای کسب دانش و بهره‌برداری از فناوری‌های روز در کشور داریم، اما با این حال، نمودار رشد فناوری در ایران نیز رو به بالا بوده و تنها وزنه‌ای که با تمام توان سعی در پایین کشیدن نوک این نمودار رشد دارد، رگولاتوری است و این موضوع نه‌تنها مختص صنعت بانکداری نبوده بلکه در اکثر صنایع کشور نیز دیده می‌شود. با این وجود، بانک‌ها و موسسات مالی نسبت به تحولات فناوری بی‌تفاوت نبوده‌اند و سعی کرده‌اند همزمان با کاهش تعداد شعب، خدمات را به شکل مطلوب‌تری از طریق سایر بسترها به مشتریان خود ارائه کنند. بانک قرض‌الحسنه رسالت یکی از بانک‌هایی است که بی‌سر و صدا قدم در این راه گذاشته است.
حرکت بانک قرض‌الحسنه رسالت به سمت تک‌شعبه‌ای شدن
سید محمدرضا مصطفوی، سرپرست معاونت فناوری اطلاعات بانک قرض‌الحسنه رسالت با اشاره به اینکه بانک قرض‌الحسنه رسالت تلاش کرده از تکنولوژی‌های روز دنیا استفاده نماید، تصریح کرد: سعی ما بر این است که هر تکنولوژی کارآمدی که بستر آن در کشور وجود داشته باشد، استفاده کنیم. بر آن شدیم تا با وسعت دیدی که مدیریت ارشد به آینده دارد، خدمت‌رسانی خود را برای مشتریان بر بسترهای مجازی و بستر الکترونیک ببریم و به مرور تمرکز را از روی شعب برداریم. همچنین از بسترهای گوناگون استفاده کنیم تا خدماتی را که شعب به مشتریان ارائه می‌کنند را به بهترین شکل ارائه دهیم.
مصطفوی افزود: تلاش داریم در حوزه بانکداری دیجیتال به سمت تک‌شعبه‌ای شدن برویم. هدف ما مشتری‌های خرد جامعه هستند. بنابراین سعی کرده‌ایم به‌جای افزایش شعب که گره‌ای از کارها و خواسته‌های مشتریان باز نمی‌کند، به‌عنوان یک پلتفرم امور مالی خدمات مربوط به مشتریان را از طریق سایر بسترها با سرعت بیشتری انجام دهیم. وی ادامه داد: بانک قرض‌الحسنه رسالت با شعار بانکداری اجتماعی قصد دارد شعب خود را تا جای ممکن کاهش دهد و حتی ادعا می‌کند به دنبال دستیابی به جایگاه اولین بانک بدون شعبه ایران در آینده است.
سرپرست معاونت فناوری اطلاعات بانک قرض‌الحسنه رسالت اظهارداشت: راه‌اندازی اینترنت‌بانک و سامانه همیاری از جمله اقداماتی بوده است که با هدف جمع‌آوری شعب انجام شده است. خدمات بانکداری بدون شعبه بانک قرض‌الحسنه رسالت به همین جا ختم نمی‌شود. مصطفوی درباره خدمات اینترنت‌بانک این بانک نیز اظهارداشت: اگر شعبه‌ای وجود نداشته باشد باید بخشی طراحی شود که درخواست‌ها در آن ثبت شود. در این بخش روی بسترالکترونیکی «پیشخوان» قرض‌الحسنه رسالت این کار را انجام می‌شود. بنابراین به‌صورت غیرحضوری درخواست‌ها ثبت شده و اگر نیاز به ارسال مدرکی بود از طریق پست به مشتری تحویل داده می‌شود. اکنون درخواست‌های دسته چک، افتتاح حساب و حتی درخواست تسهیلات و رفع سوء اثر چک به‌صورت غیرحضوری از طریق این سامانه در بانک قرض‌الحسنه رسالت انجام می‌شود.
مصطفوی درباره افتتاح حساب به‌صورت غیرحضوری نیز گفت: پس از آنکه فرد درخواست افتتاح حساب داد، با او تماس گرفته خواهد شد تا اگر ابهاماتی درخصوص پرکردن فرم وجود داشته باشد، برطرف شود. پس از آن کارمند بانک نسبت به احراز هویت او اقدام و برای دریافت اثر انگشت و امضا به مشتری مراجعه می‌کند. سرپرست معاونت فناوری اطلاعات بانک قرض‌الحسنه رسالت در ادامه به چالش کلی در حوزه احراز هویت و شناسایی مشتری که در این فرایند با آن درگیر است اشاره کرد و گفت: اگر ثبت احوال بتواند با بانک مرکزی و سازمان فناوری اطلاعات هماهنگ شود که امضای دیجیتال را حل و مشکل شناسایی افراد رفع شود، بخش زیادی از مشکلات احراز هویت حل خواهند شد. به‌طور مثال در حال حاضر حتی کد ملی نیز به‌عنوان کد شناسایی به‌صورت یکپارچه در تمام سازمان‌ها مورد قبول نبوده و مشتریان، هرکدام کد جدایی برای احراز هویت دریافت می‌کنند. درحالی‌که می‌توان با همان کد ملی مشتری احراز انجام گیرد.
سرپرست معاونت فناوری اطلاعات بانک قرض‌الحسنه رسالت معتقد است به‌دلیل اینکه برخی مشتریان در حوزه تسهیلات بدحسابی کردند، کمتر به مشتری اعتماد می‌کنند. وی با اشاره به سامانه اعتبارسنجی مرآت که بانک قرض الحسنه رسالت به کار گرفته است، گفت: در این سامانه، اعتبار مشتریان توسط یک مجموعه کاملاً مستقل که تمرکز آن صرفاً روی اعتبارسنجی افراد است؛ سنجیده شده و بر همین اساس میزان وام دریافتی وام گیرنده مشخص می‌شود. اعتبارسنجی باعث می‌شود که دیگر ریسکی سمت بانک نباشد و این ریسک‌ها در اعتبارسنجی به زیر یک درصد خواهد رسید.
مصطفوی ادامه داد: علاوه بر خدماتی که بانک‌ها ارائه می‌دهند، مشتریان نیز باید با تغییرات تدریجی بانک‌ها در استفاده از فناوری همراه شوند. وی در این ماجرا نه تنها همراهی مردم و تغییر نگرش آنها در استفاده از فناوری بلکه رگولاتوری را هم دخیل دانست و توضیح داد: اگر فرهنگ جامعه، بانکداری دیجیتال را نپذیرد ما هم نمی‌توانیم آنها را مجبور به انجام کاری نمائیم. وی با اشاره به اینکه بانک قرض‌الحسنه رسالت به سمت بانکداری دیجیتال رفته و اجبار برای استفاده مشتریان از خدمات الکترونیک انجام شده، افزود: بانک قرض‌الحسنه رسالت، کم‌کم شعب خود را جمع‌آوری می‌نماید. در این صورت مشتری باید از حداقل دانش برای استفاده از خدمات الکترونیک برخوردار باشد. ما تقریباً با ایجاد شبکه توسعه اجتماعی رسالت، کانون و گروه‌هایی که تشکیل دادیم به این سمت رفته و با مشتریان ارتباط برقرار کرده‌ایم. انتقال دانش نیز از سمت راهنمایان این شبکه به اعضا داده می‌شود.
پذیرش بخشی از ریسک اشتباه مشتریان
سرپرست معاونت فناوری اطلاعات بانک قرض‌الحسنه رسالت با اشاره به ریسکی که ممکن است فناوری اطلاعات برای بانک ایجاد کند، افزود: اصولاً ذات فناوری ریسک‌پذیر است. علاوه‌بر آن هنوز فرهنگ استفاده از فناوری برای مردم ایجاد نشده است. اما باید دید که این ریسک چه تبعاتی را ایجاد خواهد کرد. اگر ریسک را بپذیریم باید آن را شناسایی کنیم و برای بهبود و پیشگیری آن تلاش کنیم. وی ادامه داد: به طور مثال چندروز پیش بابت ارائه خدمت رمز یکبار مصرف، نامه‌ای از سوی بانک مرکزی دریافت کردیم که در آن الزام شده بود همه مشتریان بانک از رمز یکبار مصرف استفاده کنند. با این حال هیات‌مدیره بانک این ریسک را پذیرفته که اگر مشتریان در این مسیر اشتباهی انجام دهند، بانک مسئولیت این اشتباه را تا سقف مشخصی به عهده بگیرد.
حرکت کند نرم‌افزارها به سمت خدمات وام‌دهی
مصطفوی خاطرنشان کرد: دغدغه بانک‌های تجاری تسهیلات قرض الحسنه نیست. نرم‌افزارهای موجود در کشور کمتر به سمت خدمات‌دهی به تسهیلات قرض‌الحسنه رفته‌اند؛ اما بانک قرض الحسنه رسالت کاملاً روی عقد تخصصی قرض الحسنه کار می‌کند و پیچیدگی‌های خاصی ندارد. درصورتی که این نوع وام می‌‌تواند به علت مبلغ پایین‌تر نسبت به عقود دیگر اسلامی، بهتر و راحت‌تر در اختیار متقاضیان قرار بگیرد و زندگی آنها را بهبود ببخشد؛ چراکه در بحث تسهیلات خرد توده مردم با دریافت وام قرض‌الحسنه می‌توانند برای خود شغلی ایجاد و کسب درآمد کنند.
سرپرست معاونت فناوری اطلاعات بانک قرض‌الحسنه رسالت، پیچیدگی وام‌دهی را در نحوه عقود قرض‌الحسنه دانست و توضیح داد: این پیچیدگی به کارمزدی برمی‌گردد که از مردم گرفته می‌شود. درباره شرعی بودن اخذ این کارمزد نیز ابهاماتی وجود داشته و اغلب به وجود می‌آید که با کمک متخصصان و مراجع دینی سعی بر حل این مسائل شده است.