بهبود متزلزل چک برگشتی
بانک مرکزی در جدیدترین گزارش خود آمار مربوط به چک‌های مبادله‌ای در فروردین ماه 1403 را منتشر کرد. بر اساس این گزارش، تعداد چک‌های برگشتی از 789 هزار فقره در اسفند ماه 1402 به 529 هزار فقره در فروردین ماه 1403 رسیده است که کاهش 33 درصدی را نشان می‌دهد. همچنین ارزش چک‌های برگشتی در این ماه 44.6 هزار میلیارد تومان بوده است که نسبت به ماه قبل کاهش 45.2 درصدی را نشان می‌دهد. همچنین بررسی نسبت تعداد چک‌های برگشتی به چک‌های مبادله‌ای نیز نشان می‌دهد این نسبت به 8.3 درصد کاهش یافته است. از نظر مبلغ نیز این نسبت معادل 11.6 درصد بوده است. در اسفند ماه 1402 نسبت چک‌های برگشتی به مبادله‌ای از نظر تعداد 8.7 درصد و از نظر مبلغ 11.7 درصد بوده که حاکی از کاهش نسبی در اولین ماه سال جاری بوده است.
مطابق آمارهای بانک مرکزی در فروردین ماه سال جاری، در کل کشور بیش از 6 میلیون و 300 هزار فقره چک مبادله شده است که ارزش آن بیش از 385.5 هزار میلیارد تومان بوده است. میزان چک‌های مبادله‌شده نیز در این ماه نسبت به ماه پیش از آن، یعنی اسفند 1402، از نظر تعداد 3.4 درصد و از نظر مبلغ نیز 44.3 درصد کاهش یافته است. از این میزان چک‌های مبادله شده 529 هزار فقره چک برگشت خورده و 5 میلیون و 800 هزار فقره چک وصول شده که به این معناست که بیش از 8 درصد چک‌های مبادله‌شده برگشت خورده‌اند. همچنین ارزش چک‌های برگشتی در این ماه 44.6 هزار میلیارد تومان بوده که نسبت آن به ارزش کل چک‌های مبادله‌شده معادل 11.6 درصد است.
در گزارش بانک مرکزی آمده است که در فروردین ماه 1403، در کل کشور حدود 515 هزار فقره چک به ارزشی حدود 43 هزار میلیارد تومان به دلایل کسری یا فقدان موجودی برگشت داده شده است. در واقع در کل کشور از نظر تعداد 97.4 درصد و از نظر ارزش 97.2 درصد از کل چک‌های برگشتی به دلایل کسری با فقدان موجودی بوده است. بررسی استان‌ها در کشور نشان می‌دهد که تهران بیشترین میزان چک مبادله‌ای را با سهم 47 درصدی به خود اختصاص داده است. بر این اساس، تهران با مبادله حدود 1.8 فقره چک به ارزش 171 هزار میلیارد تومان، نزدیک به نیمی از ارزش کل چک‌های مبادله شده را در کشور با سهم 29 درصدی به خود اختصاص داده است. پس از تهران استان اصفهان با سهم 10.3 درصدی در جایگاه دوم قرار گرفته و خراسان رضوی نیز از این منظر جایگاه سوم را دارد و 7.7 درصد از چک‌های مبادله‌ای را به خود اختصاص داده است. از منظر ارزش چک‌های مبادله شده نیز تهران با 44.4 درصد در جایگاه اول، اصفهان با 7.4 درصد و خراسان رضوی با 6.3 درصد به ترتیب در جایگاه‌های دوم و سوم قرار گرفته‌اند.
فاصله با نقطه مطلوب
بررسی روند نسبت چک‌های برگشتی به کل چک‌های مبادله شده در سال 1402 نشان می‌دهد که این نسبت چه از لحاظ مبلغ و چه ارزش در اواسط سال افزایشی را تجربه کرد که تا پایان سال به‌طور کلی روند کاهشی اما پرنوسانی را تجربه کرد. بطور کلی افزایش این نسبت نشان از تشدید نااطمینانی در اقتصاد و شرایط نامطلوب آن دارد. حال به‌طور کلی به نظر می‌رسد وضعیت چک‌های برگشتی در اقتصاد بهبود یافته و این نسبت یک پله پایین‌تر آمده است؛ به‌طوری که هم در مبلغ و هم در ارزش چک‌های برگشتی شاهد یک روند نزولی هستیم. البته باید توجه کرد که در شرایط مطلوب این نسبت باید زیر 10درصد باشد و هنوز در بخش ارزش چک‌های برگشتی شاهد بالا بود نسبی میزان آن هستیم.
همچنین در فروردین ماه 1403، در کل کشور بیش از 200 هزار فقره چک رمزدار به ارزشی حدود 1010 هزار میلیارد تومان وصول شده است که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد و مبلغ به‌ترتیب 55.8 درصد و 61.5 درصد کاهش داشته است. در این ماه در استان تهران بیش از 57 هزار فقره چک رمزدار به ارزشی حدود 58 هزار میلیارد تومان وصول شد. در این ماه 48.6 درصد از تعداد چک‌های رمزدار وصولی در سه استان تهران با سهم 28.6 درصدی، خراسان رضوی با 10.6 درصد و اصفهان با 9.4 درصد وصول شده است. از منظر ارزش چک‌ها نیز، 71.2 درصد از ارزش چک‌های رمزدار وصول‌شده در استان تهران با سهم 57.4 درصد، خراسان رضوی با 8.2 درصد و اصفهان با 5.6 درصد بوده است.