ابلاغ آیین‌نامه پیشگیری از انباشت مطالبات غیرجاری
۰۴ خرداد ۱۳۹۸ ساعت ۰۶:۴۹
ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی به منظور پیشگیری از انباشت مطالبات غیرجاری بانکی از طریق تعمیق شفافیت، بهبود فرآیندهای اعتبارسنجی و نظام‌مند نمودن مراحل اعطای تسهیلات و ایجاد تعهدات برای اشخاص متقاضی، با مشارکت نهادها و دستگاه‌های مختلف اجرایی، اقدام به تصویب «آیین‌نامه پیشگیری از انباشت مطالبات غیرجاری بانكی» و ابلاغ مراتب برای اجرا به نهادها و دستگاه‌های مربوطه کرده است.
مفاد ابلاغیه:
مهمترین تمهیدات در نظر گرفته شده در این آیین‌نامه برای مؤسسات اعتباری به شرح زیر می‌باشد:
- مؤسسات اعتباری موظفند ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ این مصوبه نسبت به تهیه، تكمیل و یكپارچه‌سازی اطلاعات موجود خود درباره اشخاص مرتبط و ذی‌نفعان واحد و تشكیل بانك اطلاعاتی در این خصوص اقدام کرده و پس از راه‌اندازی سامانه شناسایی روابط اشخاص، پیش از اعطای تسهیلات یا ایجاد تعهدات، نسبت به استعلام روابط اشخاص از سامانه مذكور اقدام نمایند.
- مؤسسات اعتباری باید پیش از اعطای هرگونه تسهیلات یا ایجاد تعهدات، حسب مورد مطابق ضوابط ابلاغی بانك مركزی، نسبت به استعلام گزارش اعتباری از سامانه ملی اعتبارسنجی یا گزارش رتبه‌بندی اعتباری از شركت‌های رتبه‌بندی اعتباری از طریق سامانه متمركز اطلاعات تسهیلات و تعهدات (سمات) اقدام و مطابق ضوابط مذكور تصمیم‌گیری کنند.
- ظرف شش ماه پس از ایجاد امكانات این مصوبه، مؤسسات اعتباری موظفند نسبت به ارسال سیستمی و برخط درخواست تنظیم اسناد مربوط به اعطای تسهیلات یا ایجاد تعهدات و مدارك مورد نیاز و درخواست آزادسازی، فك رهن، فسخ و اقاله اسناد مربوط به اعطای تسهیلات یا ایجاد تعهدات به دفاتر اسناد رسمی از بستر سامانه ثبت الكترونیك اسناد رسمی اقدام کنند.
- مؤسسات اعتباری وظیفه دارند در اعطای تسهیلات یا ایجاد تعهدات صرفاً صورت‌حساب‌هایی را مورد پذیرش قرار دهند كه علاوه بر دارا بودن شرایط مندرج در سایر قوانین و مقررات، حسب مورد صحت ثبت اولیه معاملات آن یا تأیید نهایی آن‌ها از سامان مذكور استعلام شده باشد.
- تسهیلات مبتنی بر عقد خرید دین و تسهیلات ریالی خرد، مشمول این مصوبه نخواهند بود و مؤسسات اعتباری باید ظرف هجده ماه از تاریخ ابلاغ این مصوبه، تسهیلات ریالی خرد خود به اشخاص را صرفاً از طریق كارت‌های اعتباری در چهارچوب عقد مرابحه پرداخت کنند.
- مؤسسات اعتباری ملزم هستند ظرف شش ماه پس از راه‌اندازی سامانه جامع ثبت معاملات، سایر تسهیلات ریالی مبتنی بر عقود مبادله‌ای را صرفاً به شبای حساب فروشنده كالا یا خدمت موضوع تسهیلات و با یكی از ابزارهای حواله درون بانكی، حواله ساتنا و پایا و كارت‌های پرداخت فقط با امكان خرید از پایانه فروش پرداخت کنند.
- مؤسسات اعتباری بایستی اطلاعات پرداخت و بازپرداخت تسهیلات یا ایجاد تعهدات را به‌صورت سیستمی و برخط برای سامانه موضوع این ماده (سمات) ارسال کنند.
- مؤسسات اعتباری موظفند در فرآیند اعطای تسهیلات یا ایجاد تعهدات از طریق سامانه متمركز اطلاعات تسهیلات و تعهدات (سمات)، اطلاعات مورد نیاز را از سامانه‌های موردنظر این مصوبه و شركت‌های رتبه‌بندی اعتباری استعلام کرده و پس از بررسی نتایج استعلام‌ها و ارسال طرح توجیه فنی، مالی و اقتصادی تأییدشده توسط مؤسسات اعتباری موردنظر، قراردادهای تسهیلات و تعهدات بانكی مدنظر این مصوبه، نسبت به درخواست شناسه یكتا از سامانه متمركز اطلاعات تسهیلات و تعهدات (سمات) اقدام کنند.
- پیش از اعطای تسهیلات یا ایجاد تعهدات به اشخاص، مؤسسات اعتباری موظفند نسبت به اخذ رضایت‌نامه كتبی از آنان مبنی بر اجازه به مؤسسه اعتباری و بانك مركزی، دستگاه متولی و شركت‌های رتبه‌بندی اعتباری برای دسترسی به اطلاعات اشخاص و استعلام آن از دستگاه‌های اجرایی و سایر مراجع ذی‌ربط اقدام نموده و یك نسخه از آن را برای سامانه متمركز اطلاعات تسهیلات و تعهدات (سمات) ارسال کنند.
- پس از راه‌اندازی سامانه متمركز اطلاعات تسهیلات و تعهدات (سمات)، مؤسسات اعتباری باید نسبت به ارائه سیستمی و بر خط درخواست ترهین، رفع ترهین و استعلام سیستمی و برخط مندرجات، سوابق و وضعیت ترهین اوراق بهادار مذکور مطابق ضوابط اجرایی که ظرف یک سال از تاریخ ابلاغ این مصوبه توسط بانک مرکزی تهیه و ابلاغ می‌شود، اقدام کنند.
- پس از راه‌اندازی سامانه متمركز اطلاعات تسهیلات و تعهدات (سمات) و برقراری ارتباط آن با شركت سپرده‌گذاری مركزی اوراق بهادار و تسویه وجوه، مؤسسات اعتباری وظیفه دارند نسبت به ارائه سیستمی و برخط درخواست ترهین، رفع ترهین و استعلام سیستمی و برخط مندرجات، سوابق و وضعیت ترهین اوراق بهادار پذیرفته شده در بازارهای متشكل تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار اقدام کنند.
- در اعطای تسهیلات یا ایجاد تعهدات پس از راه‌اندازی سامانه متمركز اطلاعات تسهیلات و تعهدات (سمات)، مؤسسات اعتباری باید یك نسخه از گزارش‌های كارشناسی را كه به منظور ارزش‌گذاری وثایق و اموال یا میزان پیشرفت پروژه‌ها و طرح‌های موضوع تسهیلات از مراجع مربوط نظیر كانون كارشناسان رسمی دادگستری و مركز امور مشاوران حقوقی، وكلا و كارشناسان قوه قضاییه اخذ شده است، برای سامانه متمركز اطلاعات تسهیلات و تعهدات (سمات) ارسال کنند.
- در اعطای تسهیلات یا ایجاد تعهدات پس از راه‌اندازی سامانه متمركز اطلاعات تسهیلات و تعهدات (سمات)، مؤسسات اعتباری باید قراردادهای تسهیلات و تعهدات متحدالشكل مطابق ضوابط ابلاغی شورای پول و اعتبار را به صورت سیستمی و برخط و همچنین نسخه فیزیكی قراردادها را برای سامانه متمركز اطلاعات تسهیلات و تعهدات (سمات) ارسال کنند.
- ظرف یك سال از تاریخ ابلاغ این مصوبه، مؤسسات اعتباری ملزم هستند پیش از انعقاد قرارداد ضمانت با استفاده از سفته، گواهی كسر از حقوق یا چك در اعطای تسهیلات یا ایجاد تعهدات، حسب مورد نسبت به ثبت اطلاعات متقاضی، ضامن و مندرجات سفته، گواهی كسر از حقوق و مندرجات چك در سامانه متمركز اطلاعات تسهیلات و تعهدات (سمات) اقدام کنند.
- مؤسسات اعتباری باید ظرف یك سال از تاریخ ابلاغ این مصوبه، نسبت به ارسال تمامی قراردادهای ضمانتی مربوط به تسهیلات تسویه نشده، برای سامانه متمركز اطلاعات تسهیلات و تعهدات (سمات)، اقدام کنند.
- مؤسسات اعتباری باید امکان دسترسی سازمان امور مالیاتی را به اطلاعات جمع گردش و مانده سالانه انواع حساب‌های بانكی، سپرده‌ها و سود آن‌ها فراهم کنند.
- مؤسسات اعتباری موظفند در اخذ تأمین با استفاده از ضمانت نسبت به استعلام سیستمی وضعیت اعتباری ضامن از سامانه ملی اعتبارسنجی از طریق سامانه تسهیلات و تعهدات (سمات) اقدام کنند.
- مؤسسات اعتباری بایستی متناسب با نتایج حاصل از اعتبارسنجی یا رتبه‌بندی اعتباری متقاضی (در چهارچوب ضوابط اجرایی ابلاغی توسط بانک مرکزی) نسبت به اخذ تأمین اقدام کنند.
- مؤسسات اعتباری موظفند پس از اعطای تسهیلات و ایجاد تعهدات مطابق این مصوبه، نسبت به استعلام گزارش اعتباری اشخاص از سامانه ملی اعتبارسنجی یا گزارش رتبه‌بندی اعتباری اشخاص از شركت‌های رتبه‌بندی اعتباری از طریق سامانه متمركز اطلاعات تسهیلات و تعهدات (سمات) اقدام و برای به‌روزرسانی وضعیت طبقه‌بندی بدهی آنان مطابق آیین‌نامه طبقه‌بندی دارایی‌های مؤسسات اعتباری (مصوب شورای پول و اعتبار) اقدام کنند.