عقد مرابحه در بانکداری اسلامی
مرابحه
مرابحه یکی از عقود بانکداری اسلامی بوده که در این قرارداد عرضه‌کننده، قیمت تمام شده خدمات یا اموال را که شامل هزینه نگداری و حمل و نقل و سایر هزینه‌ها می‌باشد به اطلاع خریدار رسانده و پس از افزودن درصدی یا مبلغ اضافی با عنوان سود آن را به صورت نسیه، نقد و اقساط مدت‌دار مساوی و یا غیر مساوی در سررسیدهای معین به خریدار می‌فروشد. همچنین در زمان انعقاد قرارداد مرابحه اموال و خدمات باید موجود باشند.
هدف از انعقاد قرارداد مرابحه برای تامین مالی مواردی از جمله سرمایه در گردش واحدهای صنعتی، تولید، کشاورزی و معدنی بوده و همچنین از انتشار اوراق صکوک، بازار سرمایه و تامین مسکن حمایت می‌کند.
بانک‌ها می‌توانند پس از خرید کالای تقاضا شده، آن را با قیمت بیشتری به متقاضی بفروشند. این درحالی که مبلغ یا درصد اضافی باید از قبل تثبیت و مشخص و به متقاضی اطلاع داده شده باشد.
دستورالعمل بانک مرکزی جهت اجرای عقد مرابحه
برخی از این دستوالعمل‌ها به شرح ذیل می‌باشد:
- برطبق آخرین دستورالعمل بانک مرکزی که به شبکه‌های بانکی ابلاغ شد متقاضیان این تسهیلات باید ابتدا اعتبارسنجی شوند و موسسات اعتباری ازمراجع ذی‌ربط باید استعلامی از بدهی غیرجاری و عدم وجود چک برگشتی متقاضیان را بگیرند.
- موسسه اعتباری ملزم به تعیین ویژگی وثائق دریافتی می‌باشند.
- با توجه به قوانین، دستوالعمل‌ها و آئین‌نامه‌ها متقاضی تسهیلات باید شناسایی شود.
- تعیین وجهی در صورت تاخیر و اعلام آن به متقاضی
- تعیین مجازات بر طبق قوانین پولی و بانکی برای موسسات اعتباری متخلف
عقد مرابحه در بانکداری اسلامی
این عقد در بانکداری اسلامی بر دو نوع می‌باشد:
مرابحه عادی: فروشنده یا عرضه کننده کالا یا خدمت مانند یک تاجر وارد عمل شده به این صورت که کالا از قبل خریداری شده تا در زمان مراجعه خریدار آن را با قیمت بیشتری به فروش رساند.
مرابحه سفارشی: در این نوع از عقد، ابتدا مشتری درخواست کالای مورد نیاز خود را اعلام کرده و عرضه کننده با خرید کالا و افزایش مبلغی با عنوان سود آن را به فروش می‌رساند.
مزایای وام مرابحه نسبت به دیگر عقود بانکی
برخی از مزایای کلی وام مرابحه نسبت به دیگر عقود بانکی عبارت‌اند از:
- این تسهیلات از کسب و کار تا امور شخصی کاربردهای متنوعی داشته، به گونه که این تسهیلات برای موسسات تولیدی، بازرگانی، صنعتی و نیز کالاهای مصرفی و بادوام مورد نیاز خانوارها قابل استفاده است.
- با توجه به شرایط از انعطاف‌پذیری بالایی برخوردار است.
- متقاضیان در تعیین نوع بازپرداخت و همچنین میزان اقساط مساوی و غیرمساوی دارای قدرت اختیار می‌باشند به نحوی که می‌توانند با توجه به شرایط خود در برخی ماه‌ها مبلغ قسط کمتری را تعیین و یا به صورت یکجا مبلغ را پرداخت نمایند.
- مهم‌ترین کاربرد این عقد را می‌توان در انتشار اوراق مرابحه یا همان صکوک مرابحه و کارت اعتباری دانست.
- اشخاص حقوقی نیز می‌توانند از این عقد با رعایت چارچوب ضوابط و مقررات بهره گیرند.
مدت بازپرداخت تسهیلات در عقد مرابحه
- مدت بازپرداخت واحدهای تولیدی و خدماتی برای خدمات و کالاهای مصرفی حداکثر 1 سال و برای ماشین‌آلات و تاسیسات حداکثر 3 سال می‌باشد که البته درصورت دریافت مجوز از اداره کل تسهیلات، مدت بازپرداخت تا 5 سال افزایش خواهد یافت.
- مدت تسهیلات اعطایی خرید خودرو حداکثر تا 5 سال است.
- حداکثر مدت بازپرداخت این تسهیلات برای واحد بازرگانی، در صورت اقساطی حداکثر 6 ماه و یکجا حداکثر 3 ماه خواهد بود.
ضوابط استفاده از مرابحه:
1- داشتن اهلیت ، صلاحیت فنی ، حسن شهرت و پرداخت، سابقه کار و مراودات بانکی
2- متقاضی در انتخاب خدمات و اموال مورد نظر آزادی‌عمل دارد.
3- متقاضیان می‌توانند تخفیفی برای اموال و خدمات خریداری شده از عرضه‌کنندگان و تولیدکنندگان اخذ نمایند.
4- بانک بهای تمام شده و قیمت واگذاری اموال را باید به اطلاع متقاضی برساند.
- قیمت تمام‌شده به معنای قیمت خرید و سایر هزینه‌های مرتبط می‌باشد.
- قیمت واگذاری نیز به معنای قیمت خرید به صورت نسیه و سود دوران تقسیط است.
5- بانک مبلغ تسهیلات مرابحه را با توجه به مبلغ تمام شده و درصدی سود تعیین می‌نماید.
6- بازپرداخت تسهیلات مرابحه می‌تواند به صورت تدریجی و یکجا باشد که در صورت اقساطی بودن، اقساط مساوی و یا غیرمساوی در سررسیدهای معین می‌باشد.
7- درصورتی که متقاضی زودتر از سررسید معین تسویه کند شعبات بانک ملزم به ارائه تخفیف از محل سود تقسیط شده هستند.
8- شعبات بانک در صورت ارائه تسهیلات با سررسید بیش از 3 سال مکلف به دریافت حداقل 10 درصد با عنوان پیش‌پرداخت می‌باشند.
9- مرابحه می‌تواند مستقیم و اصالتی یا وکالتی صورت پذیرد.
10- تعیین سود عقد مرابحه به صورت درصد و مبلغ امکان‌پذیر می‌باشد.
11- در این عقد، پس از انعقاد قرارداد، کالا بلافاصله به ملکیت خریدار در می‌آید.
معرفی انواع تسهیلات بانک ها در سیستم بانکی کشور، مرات مگ ارائه دهنده جدیدترین اطلاعیه ها و تحولات مربوط به قوانین اخذ تسهیلات بانکی