مفهوم و کاربرد اعتبارسنجی چیست؟
مفهوم
بانک‌ها به منظور آگاهی از نیازمندی‌های مشتریان خود، در اعطای تسهیلات اعتباری باید به شناسایی ویژگی‌های آنها بپردازند. این امر از طریق اعتبارسنجی منجر به کاهش ریسک‌های بانکی از جمله ریسک اعتباری می‌شود. اعتبارسنجی عملی است که در آن اعتبار مشتریان حقیقی، حقوقی ( مؤسسات مالی و اعتباری ) و بانک‌ها با توجه به اطلاعات دریافتی از آنها اندازه‌گیری شده و امکان شناخت را نسبت به وضعیت و توان مالی افراد جهت بازپرداخت تسهیلات دریافتی و دریافت خدمات بیشتر فراهم می‌کند. بر اساس این روش، ریسک اعتباری افراد اندازه‌گیری شده و افراد و مشتریان بر اساس ریسک اعتباری خود طبقه‌‌بندی و امتیازدهی می‌شوند.
اعتبارسنجی مشتریان
سنجش اعتباری فرآیندی است که طی آن به هر وام‌‌گیرنده (حقیقی و حقوقی) کمیتی اختصاص می‌یابد که نشان‌دهنده برآوردی از عملکرد آتی وی در بازپرداخت وام درخواستی او خواهد بود. اعتبارسنجی سنگ بنای مدیریت ریسک اعتباری است زیرا اگر تخمین درستی از سطح اعتبار فرد نداشته باشیم، نمی‌توان به درستی در مورد اعتبارات بانک تصمیم‌گیری کرد.
هدف اعتبارسنجی
به منظور برقراری عدالت، دور شدن از اعمال سلیقه‌ها، کاهش ریسک اعتباری، بازگشت به‌موقع سرمایه، سریعتر شدن روند اعطای تسهیلات، اطمینان خاطر بیشتر اعطاکنندگان و دریافت‌کنندگان تسهیلات و بسیاری از موارد دیگر استفاده از این سیستم‌ها امروزه در دنیا کاربرد فراوانی پیدا کرده است.
کاربرد اعتبارسنجی
اساس کار اعتبارسنجی بر مبنای داده‌کاوی بنیان نهاده شده است و در فرآیند اعتبارسنجی مشتریان بر اساس شاخص‌ها ویژگی‌های مختلفی مورد ارﺯیابی و رتبه‌بندی قرار می‌گیرند. این رتبه یا امتیاﺯ در واقع نمایانگر اعتبار مالی مشتری است که بانک می‌تواند بر اساس آن نسبت به ارائه خدمات به مشتری خیلی سریعتر و دقیق‌تر تصمیم‌گیری کند. در حال حاضر در ایران دو موسسه اعتبارسنجی دارای مجوﺯ هستند که موسسه اطلاع‌رسانی اعتباری و اعتبارسنجی ایرانیان با دریافت مجوﺯ شرکت بین‌المللی اکسپرین توانسته‌اند برای اولین بار نمونه عملیاتی فعالیت اعتبارسنجی را در بانک سامان و بیمه سامان پیاده‌ساﺯی کنند.
اهمیت اعتبارسنجی
بی‌شک توسعه این نظام فواید بسیار ﺯیادی برای نظام بانکی کشور به همراه دارد که اﺯ جمله آنها می‌توان به افزایش شفافیت، صحت و دقت در عملیات اعتباری بانک‌ها اشاره کرد و همچنین کاربرد نظام سنجش اعتبار راهکار مناسبی برای جلوگیری اﺯ به‌وجود آمدن مطالبات سررسید معوق در نظام بانکی است.
چالش‌های بسیاری درراه توسعه این سامانه‌ها در ایران وجود دارد که شاید مهم‌ترین آن انتقال داده‌ها و کاربردی کردن آنها برای اهداف سیستم‌های اعتبارسنجی است. در حال حاضر بانک‌های مختلف کشور اﺯ سیستم‌های نرم‌افزاری متعدد و متنوعی استفاده می‌کنند که استخراج داده اﺯ آنها را بسیار دشوار و پیچیده کرده است. اما به هرحال توسعه این شیوه منافع اقتصادی بسیاری را برای کشور و نظام بانکی به همراه دارد که بی‌شک برای پیاده‌ساﺯی آن باید برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری لاﺯم انجام شود. در این راه خطیر تعامل بیشتر بانک‌ها با مؤسسات اعتبارسنجی امری بدیهی و ضروری است.