رتبه‌بندی اعتباری[1] و اعتبارسنجی[2] هر دو جهت ارزیابی ارزش اعتباری افراد[3] به کار می‌روند. در هر دو فرآیند، نهاد ارزیابی‌‌کننده، احتمال نکول از سوی دریافت‌کننده اعتبار را اندازه‌گیری می‌نماید و خروجی هر دو رویکرد به شناخت بیشتر و تصمیم‌گیری دقیق‌تر جهت تعامل با طرف دریافت‌کننده اعتبار می‌انجامد. از آنجایی که گاهی واژه‌های اعتبارسنجی و رتبه‌بندی اعتباری به دلیل شباهت لفظی، توسط افراد غیر متخصص به اشتباه به جای هم استفاده می‌شوند و حتی گاهی افراد متخصص در فضای پولی و بانکی نیز برداشت صحیحی از این دو مفهوم ندارند؛ در اینجا به بیان برخی از تفاوت‌های اعتبارسنجی و رتبه‌بندی اعتباری پرداخته می‌شود.

  • رتبه‌بندی اعتباری معمولا برای ارزیابی شرکت‌های بزرگ و کشورها استفاده می‌شود، در حالی‌که اعتبارسنجی برای ارزیابی افراد و شرکت‌های خرد و متوسط به کار گرفته می‌شود.
  • خروجی رتبه‌بندی اعتباری، یک گزارش اعتباری است مشتمل بر جزئیات عملیاتی و مالی که در نهایت در رتبه اعتباری خلاصه می‌شود و معمولاً ترکیبی از چند حرف انگلیسی است؛ در حالی‌که خروجی اعتبارسنجی شامل امتیاز اعتباری بوده و معمولاً با یک عدد نشان داده می‌شود.
  • در رتبه‌بندی، سازمان ارائه‌دهنده رتبه اعتباری براساس نظر کارشناسان خبره و تجارب خود تصمیم می‌گیرد که کدام اطلاعات عمومی یا محرمانه را در ارائه رتبه اعتباری در نظر گرفته و چگونه مورد تحلیل و ارزیابی قرار دهد. این درحالی ‌است که در اعتبارسنجی، خروجی براساس مدل اعتبارسنجی محاسبه می‌شود و نظر کارشناسان خبره صرفاً در مرحله طراحی مدل اعمال می‌گردد نه در نتیجه اعتبارسنجی هر متقاضی .
  • در رتبه‌بندی، اطلاعات کمی و کیفی شرکت‌ها توسط سازمان ارائه‌دهنده رتبه اعتباری ارزیابی می‌گردد. این اطلاعات باتوجه به نوع شرکت یا صنعت مربوطه می‌تواند طیف وسیع و متفاوتی داشته باشد. به طور کلی تعیین رتبه اعتباری بر اساس تحلیل صنعت، تحلیل مالی، ارزیابی مدیریتی و تجزیه و تحلیل بنیادی اطلاعات شرکت از جمله تحلیل مدیریت نقدینگی، کیفیت دارایی‌ها، سود و بهره و غیره صورت می‌پذیرد. اما در اعتبارسنجی مدلی از پیش تعیین‌شده بر اساس مجموعه‌ای از متغیرهای مطالعه‌شده مورد استفاده قرار می‌گیرد که این مهم خود بر پالایش داده‌ها استوار شده است.
  • استخراج گزارش اعتباری و رتبه ‌اعتباری که خروجی فرآیند رتبه‌بندی هستند معمولاً زمان‌بر بوده و تا چندین هفته به طول می انجامد در حالیکه امتیاز اعتباری که نتیجه اعتبارسنجی است در لحظه دریافت می‌شود.

[1]– Credit rating

[2]– Credit scoring

[3]– Credit worthiness