رتبه‌بندی اعتباری[1] و اعتبارسنجی[2] هر دو جهت ارزیابی ارزش اعتباری افراد[3] به کار می‌روند. در هر دو فرآیند، نهاد ارزیابی‌‌کننده، احتمال نکول از سوی دریافت‌کننده اعتبار را اندازه‌گیری می‌نماید و خروجی هر دو رویکرد به شناخت بیشتر و تصمیم‌گیری دقیق‌تر جهت تعامل با طرف دریافت‌کننده اعتبار می‌انجامد. از آنجایی که گاهی واژه‌های اعتبارسنجی و رتبه‌بندی اعتباری به دلیل شباهت لفظی، توسط افراد غیر متخصص به اشتباه به جای هم استفاده می‌شوند و حتی گاهی افراد متخصص در فضای پولی و بانکی نیز برداشت صحیحی از این دو مفهوم ندارند؛ در اینجا به بیان برخی از تفاوت‌های اعتبارسنجی و رتبه‌بندی اعتباری پرداخته می‌شود.

ورود به سامانه اعتبارسنجی مرات
  • رتبه‌بندی اعتباری معمولا برای ارزیابی شرکت‌های بزرگ و کشورها استفاده می‌شود، در حالی‌که اعتبارسنجی برای ارزیابی افراد و شرکت‌های خرد و متوسط به کار گرفته می‌شود.

خروجی رتبه‌بندی اعتباری، یک گزارش اعتباری است مشتمل بر جزئیات عملیاتی و مالی که در نهایت در رتبه اعتباری خلاصه می‌شود و معمولاً ترکیبی از چند حرف انگلیسی است؛ در حالی‌که خروجی اعتبارسنجی شامل امتیاز اعتباری بوده و معمولاً با یک عدد نشان داده می‌شود.

در رتبه‌بندی، سازمان ارائه‌دهنده رتبه اعتباری براساس نظر کارشناسان خبره و تجارب خود تصمیم می‌گیرد که کدام اطلاعات عمومی یا محرمانه را در ارائه رتبه اعتباری در نظر گرفته و چگونه مورد تحلیل و ارزیابی قرار دهد. این درحالی ‌است که در اعتبارسنجی، خروجی براساس مدل اعتبارسنجی محاسبه می‌شود و نظر کارشناسان خبره صرفاً در مرحله طراحی مدل اعمال می‌گردد نه در نتیجه اعتبارسنجی هر متقاضی .

در رتبه‌بندی، اطلاعات کمی و کیفی شرکت‌ها توسط سازمان ارائه‌دهنده رتبه اعتباری ارزیابی می‌گردد. این اطلاعات باتوجه به نوع شرکت یا صنعت مربوطه می‌تواند طیف وسیع و متفاوتی داشته باشد. به طور کلی تعیین رتبه اعتباری بر اساس تحلیل صنعت، تحلیل مالی، ارزیابی مدیریتی و تجزیه و تحلیل بنیادی اطلاعات شرکت از جمله تحلیل مدیریت نقدینگی، کیفیت دارایی‌ها، سود و بهره و غیره صورت می‌پذیرد. اما در اعتبارسنجی مدلی از پیش تعیین‌شده بر اساس مجموعه‌ای از متغیرهای مطالعه‌شده مورد استفاده قرار می‌گیرد که این مهم خود بر پالایش داده‌ها استوار شده است.

استخراج گزارش اعتباری و رتبه ‌اعتباری که خروجی فرآیند رتبه‌بندی هستند معمولاً زمان‌بر بوده و تا چندین هفته به طول می انجامد در حالیکه امتیاز اعتباری که نتیجه اعتبارسنجی است در لحظه دریافت می‌شود.

[1]– Credit rating

[2]– Credit scoring

[3]– Credit worthiness